A Princess for a Day
over de performance HUMBLE van Renée van Trier in Museum De Pont ,11 juni 2023
Een ‘groot kind’ in een roze pierrot outfit, loopt tegen de wijzers van de klok in rondjes, met een klein broertje aan de hand, die bij nader inzien een pop is. Zoals dieren in het circus doen of mensen in gevangenschap. Maar er is geen circus en geen dieren verzorger of cipier. Het publiek zit op de grond, tegen de muur in een donkere ruimte. Op de muur, projecties van lachende gezichten die mechanisch schommelend in een artificiële ruimtelijkheid, opdoemen en verdwijnen met een vreemde binnenpret, op de klanken van iemand met een spraakstoornis. Ritmische trommelslagen, met de autoriteit van een wereldklok of een moederhart, hebben het schokkende, wandelende, onhandige grote kind, in hun ban. “I want the best for my children”, roept een stem. Ik zie voor mij de lachende kapitein uit een kleurige cartoon, die op een kleine loodsboot, stampend op de woedende golven, traag een groot en onbeweeglijk schip de haven uitloodst en die een pijp rookt.
Het grote kind wil spreken. Het lichaam heeft een stem gevonden. Deze stem zoekt in de klanken naar woorden. Voor wie, is niet zo belangrijk, maar het spreken valt niet mee. Niet alle klinkers vinden hun medeklinker op het juiste moment. Toch is alles zoals afgesproken en niet anders. De pop die al moeilijk liep, valt en blijft liggen op de grond. Het is niet meer te redden; het doet er niet meer toe.Weggedaan speelgoed.
Het oude kind doet de volwassenen na, die elkaar bedriegen–en–manipuleren. Subtiel vervormt zij het zoete glazuur van de leugens. Verwrongen gezichtsuitdrukkingen verschijnen in een “overkill” moment zoals je soms in een stomme film ziet of bij amateurtoneel. Deze overdrijving is effectief: het is niet meer leuk en ook niet verdrietig, het is veel erger. Plots herken ik, verborgen in gebrabbel en gehijg, de woorden:“Being excluded is the worst thing to happen”.
Wij hebben allemaal min of meer geleerd via de meegaande bewegingen van het inleven, dat er een verbinding gemaakt kan worden met een ander mens om dan in een samenleving te zijn waarin iedereen telt.
Maar niemand kan tellen, niemand kent de regels van het spel. Het bedrog weegt zwaarder en “Empathy is hard work”, hoor ik in hoge en lage tonen. De in 40 duizend jaren opgebouwde communicatie technieken zijn obsoleet. Alle mooie en goed aangeleerde protocollen zijn zonder omgeving geraakt, onbruikbaar, verloren en functioneren niet meer. Zouden wij onze empathie gebruiken dan zouden wij onze eigen leugens zien. Terug bij af.
”Where things end and things began”. Vanonder het roze pierrot pakje komt een mooie jongen met zwarte schoenen te voorschijn die met een spinrag boze geesten verjaagt. Met gebogen rug en lange armen die tot de grond reiken, zoekt hij als een aap naar iets dat verloren raakte. Dan zien wij een projectie van een lege betegelde kamer, een gevangenis, een martelkamer. Het roze sprookje is uit. De jongen ligt roerloos op de grond in een grijze broek naast een grijs plastic dolfijn, dood als speelgoed. Na 20 minuten is het genoeg en wordt het publiek gesommeerd de zaal te verlaten. In het museum geen ramp tourisme.
”I can’t see if you are sad , I can’t see if you are mad”. Ik vind je niet meer in mijn spiegel, die ik ben. In een over-kill van empathie ben ik onvindbaar. Dit is heel pijnlijk.
De werkelijkheid kan niet meer benoemd worden, de samenhang is verloren. Wat rest zijn de doden op het slagveld die als speelgoed geen status meer hebben. Er is niemand die zegt : Ruim je speelgoed nu eens op ! Waar is het Rode Kruis of het Internationaal strafhof ?
“Please remember me” herinner ik me gehoord te hebben. Jazeker, humble.
Henk Visch 16 juni 2023
“Auto Vitesse”, Eindhoven